Dossier Jan Willem de Blaey 3 mei 1943

De staking

Op 29 April 1943 breken er in het Noorden en Oosten van het land stakingen uit.  Directe aanleiding is de proclamatie van de "Wehrmachtsbefehlshaber" generaal F.Christiansen : "alle militairen van het voormalige Nederlandse leger, dienen weer in krijgsgevangenschap te worden afgevoerd" . Daarnaast zijn er de steeds verdergaande maatregelen tegen de Joodse landgenoten en de instelling van de Arbeitz-einzats. De staking breidt zich razendsnel uit over het hele land.

Jan de Blaey is op dat moment werkzaam op de Merwede-werf in Hardinxveld. Blijkens het krantenbericht van 4 Mei 1943 heeft hij zich hier verregaand met de staking bemoeid.

De bezetter slaat met harde hand terug. D.m.v. het politiestandrecht, een terreurmaatregel,  worden tientallen mensen in het hele land opgepakt en gefusilleerd.  De staking zal de geschiedenis in gaan als de "April - Meistaking". Op 5 of 6 Mei eindigt de staking.

 

De arrestatie

Jan wordt op maandag 3 mei 1943 in Rotterdam gearresteerd. Waar en hoe laat is bij mij niet bekend. Hij wordt  net als andere arrestanten naar het SD-gebouw aan de Heemraadssingel 226 gebracht. Is hij daar nog verhoord? Er is hem in elk geval wel verteld dat hij zal worden geëxecuteerd; gezien zijn afscheidsbrief wist hij wat hem te wachten stond.

SS-Sturmbahnfürher Herbert J. Wölk leidt vanaf 1942 de SD-vestiging aan de Heemraadssingel.


 

De brief

Op de dag van zijn arrestatie schrijft Jan een ontroerende afscheidsbrief aan zijn vrouw Jo. De brief is nog in het bezit van de familie, maar wordt hier om privacyredenen niet getoond.

Jan geeft in de brief blijk van strijdbaarheid:

"Leve de gewetensvrijheid,
  zonder vrijheid geen levensgeluk"


 

De executie

Uit kopiëen van telexen (NIOD) blijkt dat Jan de Blaey  met negen anderen is  gefusilleerd om 20.50 uur. Om 21.55 uur, ruim een uur later dus werd bericht van de ‘bestätigung’ gedaan aan Rauter. Mogelijk is hij op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd, ongeveer een half uur rijden. Dat zou de reden van het tijdsverschil kunnen zijn. Dan zou hij daar ook ergens begraven liggen. Mogelijk is hij een van de 28 ongeïdentificeerde personen die vanuit de vlakte naar de begraafplaats in Loenen zijn overgebracht.

De rechter van het Standgericht in de regio was Dr. Arno Arlt. Hij sprak ook de doodvonnissen uit van de April-Meistaking.

 

De afhandeling

Op 4 mei 1943 staat het bericht van de executie in het Rotterdams Nieuwsblad  op de voorpagina. Samen met de namen van 9 andere arrestanten staat de naam van Jan de Blaey vermeld. Het vonnis is  dan al ten uitvoer is gebracht.

Klik hier voor een pdf met een vergroting van deze kolom. Onderaan Jan de Blaey.

Klik hier voor een link naar het archief van het Rotterdams Nieuwsblad.

De familie heeft blijkens een naoorlogse oproep om informatie, niets meer van het lot van Jan vernomen. Blijkbaar heeft de bezetter niet de moeite genomen om van de executie aan de familie bericht te doen. Het is niet bekend of er later nog een overlijdensverklaring is afgegeven. Zie "vermist".

 

De rouw

De familie zorgt voor een rouwkaart en enkele maanden later is er een bedankkaartje.


 

Vermist

Uitgave van het mededelingenblad van de Stichting 40 - 45, April 1946. Hierin wordt o.a. om informatie verzocht over vermiste personen. Ook Jan de Blaey staat vermeld. Men spreekt over het "gerucht" dat hij in Rotterdam  zou zijn geëxecuteerd, maar niet wanneer. Wellicht ook in een Duits kamp is gezien; dat zou dan bijv. kunnen zijn als Nacht-und-Nebelgevangene. Zij werden zonder enig bericht aan nabestaanden gevangengezet en "verdwenen" gewoon.

Was de familie niet op de hoogte van de publicatie in het Rotterdams Nieuwsblad? Of was er reden om te twijfelen aan dit vonnis en de uitvoering daarvan? De familie is dan dus in elk geval niet door de bezetter over het lot van Jan de Blaey is geïnformeerd.

Opvallend: de geboortedatum klopt niet, dat moet zijn: 29 Juli 1914.

 

Pagina's uit het Oorlogsslachtoffer-gedenkboek. Hierin staan alle oorlogsslachtoffers vermeld waarvan geen graf bekend is.
Jan staat vermeld in boek 36,
pagina 13.

Voorin het boek een gedicht van J.C. Bloem.

Linksboven: logo van de stichting op de envelop.


 

De vragen

Vragen

1. Waar en hoe laat is Jan opgepakt?
2. Is Jan nog verhoord?
3. Waar is hij gefusilleerd?
4. Waar is hij begraven?
5. Waar bestonden zijn stakingsactiviteiten uit? En was zijn gezin hier van op de hoogte? Hoe ging men hier mee om?
6. Is de familie altijd in het ongewisse gebleven over het lot van Jan?
7. Is het lichaam aan de familie teruggegeven? (Blijkbaar dus niet).
8. Is er een overlijdensakte?
9. Is er een rouwbeklag of herdenkingsdienst o.d. gehouden?
10. Is er nog andere relevante informatie?

 

Antwoorden

 

Bronnen
 

.Diverse documenten, in het bezit van de familie, zie boven.

.Diverse internetbronnen:

Klik hier voor een link naar het archief van het Rotterdams Nieuwsblad.
Klik hier voor De Heemraadssingel in de Tweede Wereldoorlog, zie onderdeel 5.
Klik hier voor een link naar het NIOD, gegevens Wölk.

Veel van de informatie is afkomstig van de nazaten van Hendrik Bouwman, een van de negen andere arrestanten op 3 Mei 1943.
Klik hier voor een interview met zijn dochter.
Klik hier voor een item op de herdenkingssite van de Waalsdorpervlakte. Klik ook op "werkgroep".